عدم تعلق ارث به اشخاص
به چه کسانی ارث تعلق نمی‌گیرد؟
به خویشاوندانی که از متوفی ارث می‌برند، وارث گفته می‌شود. این خویشاوندان از نزدیک‌ترین درجه و طبقه مانند پدر و مادر، فرزندان، همسر شروع می‌شوند، تا دورترین درجات مانند عمه‌ها، عموها، خاله‌ها و دایی‌ها را شامل می‌شوند. به اموال و دارایی متوفی ترکه گفته می‌شود.
وارث زمانی از متوفی ارث می‌برد که در زمان فوت متوفی، در قید حیات باشد.
اگر وارث قبل از موروث فوت کند از او ارث نخواهد برد. یعنی مثلاً اگر پسری قبل از پدرش بمیرد حتی اگر صاحب فرزند و همسر باشد، باز هم از پدربزرگ به نوه‌ها ارث نمی‌رسد. اما پدر از اموال فرزند خود که فوت شده ارث می‌برد.
پدربزرگ فقط وظیفه دادن نفقه را بر عهده دارد و نوه‌ها حق ندارند، حتی بعد از فوت پدربزرگ درخواست سهم الارث پدرشان را بنمایند.
اگر تمامی اولاد پدربزرگ مرده باشند و پدر بزرگ اولاد دیگری نداشته باشد، عروس ارث نمی‌برد، چون با مرگ همسرش نسبتی با متوفی ندارد و رابطه خویشاوندی بین آنها نیست، اما نوه‌ها با نبودن وارث درجه یک پدربزرگ ارث می‌برند.
قانون ارث بین نوه‌ها را به صورت مساوی قرار داده است. بر اساس قانون نوه دختر و پسر به صورت مساوی سهم الارث دریافت می‌نمایند.
جملات را بسیاری در مورد محروم کردن فرزند از ارث را شنیده‌اید که پدران برای فرزندان خود از آن استفاده می‌کنند. قانون در این باره چه می‌گوید؟
محروم کردن ارث توسط پدر برای فرزند، ارزش قانونی ندارد و پدر نمی‌تواند در زمان حیات خود، فرزند خود را از ارث محروم کند. تنها عمل قانونی که پدر می‌تواند در مورد اموال خود بنماید، این است که انتقال اموال توسط پدر به صورت قانونی انجام گیرد.
مثلاً می‌تواند در زمان حیات مال خود را بفروشد. در مورد بخشش اموال به دیگری مثلاً به خیریه‌ها و افراد دیگر فقط می‌تواند یک سوم مال خود را هبه کند. پس شخص نمی‌تواند ورثه خود را از ارث محروم کند. تشخیص وارث بودن یا نبودن افراد به عهده قانون است.
چه شرایط مانع از ارث می‌شود؟
اگر کسی، فردی را که از او ارث می‌برد، به قتل برساند، برای اینکه هر چه زودتر به سهم الارث خود دست یابد، این شخص از ارث محروم است.
قتل در صورتی که قاتل از ورثه مقتول باشد، چنانکه قتل عمدی باشد، از اموال و دیه مقتول ارث نمی‌برد، اما اگر فقط خطای محض یا قتل شبه عمد باشد، فقط از دیه ارث نمی‌برد.
یکی دیگر از موانع ارث بردن این است که کافر از مسلمان ارث نمی‌برد. اگر مسلمانی بمیرد که خویشاوندان او کافر باشند، از او ارث نمی‌برند.
فرزندی که هنوز به دنیا نیامده است، ارث نمی‌برد. در صورتی که فرزندی که زنده متولد شود، ارث می‌برد. حتی اگر جنین زنده متولد شود و پس از آن بمیرد.
یکی دیگر از موانع ارث منکر شدن رابطه پدر و فرزندی است. اگر پدر بگویید این فرزند من نیست، فرزند ولد الزناست، یعنی اگر فرزند بر اثر یک رابطه نامشروع متولد شده باشد، از پدر و مادر خود ارث نمی‌برد. اگر پدر بعد از آن رابطه پدر و فرزندی را بپذیرد، پدر از فرزند ارث نمی‌برد، اما فرزند از پدر ارث می‌برد.
